Viêm amidan

Viêm amidan

Khi há miệng ra, ta thấy hai bên đáy lưỡi là 2 amidan khẩu cái. Ngoài ra cơ thể  còn có amidan vòm (VA), amidan vòi, amidan đáy lưỡi tạo thành một vòng chống vi khuẩn xâm nhập vào đường mũi họng. Mặt ngoài của amidan màu hồng nhạt, có nhiều múi. Lúc mới sinh, hai amidan nhỏ nằm giữa trụ trước và trụ sau, sát hai bên thành họng. Amidan lớn dần theo nhu cầu cơ thể. Thể tích lớn nhất vào khoảng từ 7 đến 10 tuổi, sau nhỏ dần đến tuổi dậy thì

Amidan là những tế bào lympho để bảo vệ cơ thể chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn Amidan cũng là nơi sản xuất ra kháng thể IgG rất cần thiết trong miễn dịch. Amidan là hàng rào miễn dịch vùng họng miệng, hoạt động mạnh từ 3 – 6 tuổi, sau đó mức độ thanh gia miễn dịch của amidan giảm dần

Viêm amidan là Khi amidan chống lại sự xâm nhập ồ ạt của vi khuẩn vào mũi họng vượt quá mức sẽ xảy ra tình trạng viêm amidan bị sưng, đỏ. Hậu quả của sự tập trung tiêu diệt vi khuẩn tại amidan thường để lại xác vi khuẩn và xác bạch cầu, mô hoại tử thành các cục mủ rất hôi. Khi amidan bị viêm nhiều lần, khả năng chống vi khuẩn bị yếu đi, do chính các ổ viêm nằm trong amidan, lại là nơi khởi phát cho những đợt viêm cấp vùng mũi họng. Viêm amidan chiếm tỷ lệ cao ở trẻ em, thường do vi khuẩn gây ra
Nguyên nhân viêm amidan:

- Do liên cầu tan huyết beta nhóm A gây ra viêm amidan và hay gây ra biến chứng viêm khớp cấp, viêm nội tâm mạc, bệnh van tim và gây ra viêm cầu thận
- Do vi khuẩn bạch hầu gây ra gỉa mạc làm nghẽn đường thở và tạo ra độc tố
- Viêm amidan do nấm ở người suy giảm miễn dịch
- Do viêm đường hô hấp trên, do lạnh…v..v
- Do nhiễm siêu vi., do cảm cúm

Triệu chứng viêm amidan :

1. Viêm amidan cấp:

- Sốt cao: thường sốt cao 39 – 40 độ C . Cảm giác khô cổ, đau cổ, khó nuốt.
- Nhức đầu: thường nhức đầu vùng hai bên thái dương.
- Nghạt mũi: thường xuất hiện chậm hơn so với sốt và nhức đầu. do lúc này viêm lan lên mũi
-Chảy dịch hốc mũi: do viêm amidan cấp viêm lan lên mũi xoang làm cho viêm mũi xoang, lúc đầu dịch nhày, trong, sau đó dịch đặc hơn, màu trắng hay vàng, lúc này đã biến chứng viêm mũi xoang rõ.
- Khám họng: hai amidan sưng đỏ, đôi khi có giả mạc trắng bám vào amidan.
- Xét nghiệm máu: thường bạch cầu tăng cao.

2. Viêm amidan mạn tính:

Triệu chứng nghèo nàn. không đau họng, chỉ khi có đợt viêm cấp họng mới đau, 

không sốt

Hơi thở hôi nhất là sau khi ngủ dậy, miệng hay đắng khi ngủ dậy, khi amidan có những hốc mủ mạn tính, bệnh nhân nhiều khi khạc ra những hạt mủ nhỏ nhưng rất hôi. 

Cảm giác vướng vướng ở họng

Hay đằng hắng vì amidan hốc mủ mạn tính vi trùng từ đó tấn công ra làm cho viêm xoang không thể khỏi được và liên tục tiết nhầy xuống họng

Khám thấy amidan có những hốc mủ mạn tính, dùng đè lưỡi ấn vào amidan có những hốc mủ phòi ra  

Biến chứng của viêm amidan:

Bệnh tinh hồng nhiệt:
Do độc tố của liên cầu trùng gây ra, bệnh nhân nổi ban, nổi hạch, đau họng, nhức đầu, ói mửa, sốt cao, amidan sưng to, họng đỏ, lưỡi đỏ, nhịp tim nhanh. Amidan có giả mạc. Bệnh này dẫn đến biến chứng viêm tai giữa hoại tử các xương con.

Viêm khớp cấp
Bệnh nhân bị các triệu chứng sưng, nóng, đỏ đau các khớp cổ tay, đầu gối, các ngón tay, ngón chân, người mệt mỏi, uể oải. Sau biến chứng viêm khớp thường dẫn đến bệnh lý màng tim.

Viêm cầu thận
Tần xuất bệnh viêm cầu thận sau viêm amidan khỏng 24%, và chuyển thành viêm thận cấp sau đó. Bệnh nhân có hiện tượng phù chân, phù mặt nhất là khi ngủ dậy.

Áp xe quanh amidan
Trường hợp viêm amidan nhiều lần thường dẫn đến áp xe quanh amidan. Bệnh nhân đau họng, khó nuốt, sưng họng nói không ra tiếng, đau đầu, sốt cao, hơi thở hôi, chảy nước dãi, do không nuốt được.
Khám họng phát hiện khẩu cái mềm bên áp xe bị đẩy ra trước, sờ mềm. Khi rạch dẫn lưu nhiều mủ đặc rất thối trong ổ áp xe.

Viêm mũi xoang mạn tính

Amidan là lò viêm, vi trùng tấn công từ lò viêm ra làm cho họng viêm và lan nhanh lên mũi xoang, lúc đầu chảy mũi nhầy, sau đặc đần, khám khe  

Điều trị viêm amidan :

Điều trị nội khoa
Kháng sinh phổ rông được ưu tiên lựa chọn,  hạ sốt giảm đau 7 – 10 ngày.

Điều trị ngoại khoa:
Nên cắt amiđan vào độ tuổi nào. Nên chọn phương pháp nào để an toàn? Đó là mối quan tâm hàng đầu của những phụ huynh. Trên thế giới, đã có trường hợp cắt amiđan nhỏ tuổi nhất là 06 tháng và trường hợp lớn tuổi nhất là không giới hạn, nếu sức khoẻ tốt. thông thường khi amidan hỏng cũng chỉ nên cắt ở trẻ trên 6 tuổi. Ở trẻ em dưới 4 tuổi chỉ định cắt amidan thường đặt ra khi trẻ có vấn đề tắc nghẽn đường thở, viêm amidan gây biến chứng viêm khớp biến chứng tim, viêm thận hay viêm phế quản mãn.
Trẻ bị viêm amiđan tái phát nhiều lần trong năm làm ảnh hưởng nhiều đến học tập, sức khỏe và tài chính cũng được bác sĩ chỉ định cắt amiđan. Nếu không cắt, viêm amiđan không những ảnh hưởng đến cuộc sống mà còn gây biến chứng như viêm phế quản phổi, viêm khớp, viêm cơ tim, viêm thận. Làm cho trẻ chậm lớn, kém ăn, hay bị nôn ói do

Khi nào nên cắt amidan ?

Theo hội Tai Mũi Họng hoa kỳ (2002) kết hợp hội TMH Việt Nam 2004 tại Cần Thơ, đã đưa ra chỉ định cắt amidan như sau:

A. Những chỉ định tuyệt đối ( chỉ định hiển nhiên):

1. Amidan quá phát bít tắc hô hấp trên gây hậu quả

. Rối loạn giấc ngủ( ngủ ngáy, có cơn ngừng thở lúc ngủ..)

. Rối loạn nuốt

. Phát âm bất thường

. Bệnh lý tim phổi

. Chậm phát triển, RL phát triển thể chất

2. Áp xe quanh amidan

3. Viêm amidan kèm theo sốt thấp khớp, bệnh cầu thận, bệnh van tim

4. Rối loạn tăng trưởng sọ mặt, bất thường khớp cắn

B. Chỉ định tương đối: ( có thể trì hoãn)

1. Amidan quá phát không cân xứng, to một bên ( tiềm ẩn nguy cơ ung thư amidan)

2. Viêm amidan tái hồi, 4 đợt viêm liên tiếp nhau trong 1 năm

3. Viêm amidan mạn tính kéo dài không đáp ứng điều trị, sưng hạch cổ, hơi thở hôi, đau họng kéo dài

4. Viêm amidan  mạn tính , là lò viêm vùng tai mũi họng làm cho viêm mũi xoang khó khỏi

5. Viêm amidan mạn tính, có những hang hốc đọng thức ăn  gây hôi miệng

Từ trước đến  nay, có 4 phương pháp chính cắt amiđan

Phương pháp bóc tách dùng dao, kéo và thòng lọng: ưu điểm là vết mổ lành đẹp, nhưng chảy máu nhiều.
Phương pháp cắt amidan bằng dao điện đơn cực hay lưỡng cực: nhanh nhưng thường gây bỏng sâu, hố mổ xấu.
Phương pháp cắt amidan bằng Sluder thường hay Sluder điện: nhanh nhưng cần bác sĩ kinh nghiệm, phương pháp này hiện nay ít dùng, vết mổ xấu.
Phương pháp cắt amidan bằng sóng Radio cao tần (máy Coblator): phương pháp này không mất máu, ít tổn thương mô xung quanh, thời gian mổ ngắn, mau lành, nhưng giá thành đầu cắt cao.

Cắt amiđan bằng Coblator được xem là phương pháp ưu việt nhất hiện nay vì ít gây bỏng nhất và ít tổn thương mô xung quanh. Đặc biệt, sau khi cắt amiđan, trẻ có thể nói chuyện, ăn uống bình thường được ngay. Cần có chế độ ăn uống đặc biệt: ăn mềm, nguội, đủ dinh dưỡng, kiêng các thức ăn cứng, nóng, chua, cay. Không khạc nhổ sau cắt bởi có thể bong giải mạc đột ngột gây chảy máu.
Thời gian thực hiện một ca phẫu thuật amiđan bằng phương pháp Coblator chỉ mất 8-10 phút. Do được gây mê nên khi cắt xong, các bé rất thoải mái, không có cảm giác sợ hãi, không bị tress.
Thông thường, sau khi làm hết các xét nghiệm, bác sĩ sẽ hẹn người bệnh đến nhập viện, sáng hôm sau bệnh nhân sẽ được mổ. Phẫu thuật thường được tiến hành vào buổi sáng.